INDEFINÍOS

 

    

 

 LOS INDEFINÍOS

 

 

INVARIABLES

VARIABLES

APÓCOPE

EN GÉNERO

EN NÚMBERO

-

uno

un

-

anguno

angún

-

denguno

dengún

-

tanto

tan

-

cierto

-

-

otro

-

-

muncho

mu

-

poco

-

-

-

bastante

-

-

emasiao

-

-

mesmo

-

quarsiquiá

-

-

quarsiquier

-

varios

-

-

-

-

-

emás

-

-

-

-

to, tuisco, tuisquio

to

argo

-

-

-

na

-

-

-

arguien

-

-

-

naide

-

-

-

 

[1]            UNO es variable en género y númbero (uno, una, unos, unas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Vide una estauta. / Vide una.

L'ajetivo "uno" s'apocopa quando s'amposta elante d'un nombre masculino singular: UN.
 à Un zagal.

[2]            ANGUNO es variable en género y númbero (anguno, anguna, angunos, angunas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Vide angunas estautas. / Vide angunas.

L'ajetivo “anguno” s'apocopa quando s'amposta elante d'un nombre masculino singular: ANGÚN.
 à Angún zagal ≠ Zagal anguno.

[3]            DENGUNO es variable en género y númbero (denguno, denguna, dengunos, dengunas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à No vide denguna estauta. / No vide denguna.

L'ajetivo “denguno” s'apocopa quando s'amposta elante d'un nombre masculino singular: DENGÚN.
 à Dengún zagal ≠ Zagal denguno.

[4]            TANTO es variable en género y númbero (tanto, tanta, tantos, tantas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à No tengo tantas perras! / No tengo tantas!

L'ajetivo “tanto” s'apocopa quando s'amposta elante d'un ajetivo (masculino u femenino): TAN.
 à Es tan bonico/a!

[5]            CIERTO es variable en género y númbero (cierto, cierta, ciertos, ciertas). Sólo pué hacer d'ajetivo.
 à Vide a ciertas presonas. / Vide a ciertas.

[6]            OTRO es variable en género y númbero (otro, otra, otros, otras). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Quió mercarme otro coche. / Quió mercarme otro.

[7]            MUNCHO es variable en género y númbero (muncho, muncha, munchos, munchas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Ponme muncho arrós. / Ponme muncho.

Anque no es obligatorio ni habitual, este ajetivo pué apocoparse elante d'otros ajetivos: MU.
 à Soy muncho esjraciao. = Soy mu esjraciao.

[8]            POCO es variable en género y númbero (poco, poca, pocos, pocas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Ponme poco arrós. / Ponme poco.

[9]        BASTANTE es variable sólo en númbero (bastante, bastantes). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Ponme bastante arrós. / Ponme bastante.

[10]        EMASIAO es variable en género y númbero (emasiao, emasiá, emasiaos, emasiás). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Hay emasiás presonas. / Hay emasiás.

[11]        MESMO es variable en género y númbero (mesmo, mesma, mesmos, mesmas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Son los mesmos zagales. / Son los mesmos.

[12]       QUARSIQUIÁ es invariable en género y númbero (quarsiquiá). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Unas presonas quarsiquiá / Quarsiquiá que t’esfise...

L'ajetivo "quarsiquiá" s'apocopa quando apaice elante d'un sustantivo (masculino u femenino): QUARSIQUIER.
 à Una presona quarsiquiá ≠ Quarsiquier presona.

[13]        VARIOS es tosiempres plural y sólo variable en género (varios, varias). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Tengo varios llibros d’hestoria. / Tengo varios.

[14]        es invariable (). Sólo tié junción d'ajetivo, por lo qualo va acompannando a sustantivos u a pronombres (como “uno” u “qualo”).
 à Cá presona pa su ese.
 à Cá uno sabe lo que tié qu’hacer.
 à Cá qualo hace lo que pué.

[15]        EMÁS es invariable en género y númbero (tosiempres plural), y suele dir acompannao e l'artígulo ditreminao (los emás, las emás). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Los emás zagales. / Los emás no se vién.

[16]         TO es variable en género y númbero (to, toa, tos, toas). Pué hacer d'ajetivo u pronombre.
 à Toas las cosas güenas. / Las quió mercar toas.

Quando las partículas "toa", "tos" y "toas" van desiguías, respeutivamente, e los artígulos ditreminaos "la", "los" y "las", aquéllas se puén apocopar en TO.
 à To la noche, To los días, To las semanas.

Son variantes e TO los indefiníos TUISCO y TUISQUIO, tamién variables en género y númbero (tuisco, tuisca, tuiscos, tuiscas). Puén hacer d'ajetivos u pronombres.

[17]        ARGO es invariable (argo). Sólo tié junción e pronombre.
 à Quiés argo pa minchar?

[18]        NA es invariable (na). Sólo tié junción e pronombre.
 à No quió na.

[19]       ARGUIEN es invariable (arguien). Sólo tié junción e pronombre.
 à Arguien ha prieguntao por mí?

[20]       NAIDE es invariable: naide. Sólo tié junción e pronombre.
 à Naide prieguntó por ti.

 

 

____________________________________

© llenguamaere.com